- توسط دکتر علی ملایری
- کد: ۱۲
معرفی آزمایش
نام آزمایش:
پرولاکتین
نام های دیگر:
Prolactin
علایم اختصاری:
PRL
معرفی آزمایش:
پرولاکتین هورمونی است که توسط بخش قدامی غده هیپوفیز ترشح می شود. ترشح پرولاکتین توسط دوپامین تنظیم و مهار می شود.
وظیفه اصلی پرولاکتین تحریک تولید شیر پس از زایمان است. در طول دوره بارداری هورمون های پرولاکتین،استروژن و پروژسترون باعث تولید شیر در پستان شده و پرولاکتین باعث ترشح شیر از پستان پس از تولد نوزاد می شود.
دفعات شیردادن به نوزاد،مقدار ترشح پرولاکتین از غده هیپوفیز و نیز مقدار تولید شیر همگی توسط یک مکانیسم بازخوردی کنترل می شود.
یکی از شایع ترین علت های افزایش سطح پرولاکتین وجود تومور ترشح کننده پرولاکتین به نام پرولاکتینوم در غده هیپوفیز است. پرولاکتینوم شایع ترین تومور هیپوفیز است و عموما خوش خیم است.
موارد درخواست آزمایش:
- تشخیص افزایش یا کاهش سطح پرولاکتین خون
- شک به افزایش سطح پرولاکتین (گالاکتوره،ترشح شیر از پستان،اختلال بینایی و سردرد)
- ناباروری در زنان و مردان
- تشخیص و ارزیابی تومورهای ترشح کننده پرولاکتین (پرولاکتینوما) و تشخیص عود احتمالی
- ارزیابی عملکرد بخش قدامی غده هیپوفیز
- بررسی علت کاهش تستوسترون در مردان
- وجود علائم مشکوک به کم کاری غده هیپوفیز
پرولاکتین Prolactin
پرولاکتین از سلول های لاکتوتروپیک هیپوفیز قدامی ترشح می شود.پرولاکتین نقش مهمی در تکامل غدد پستانی،تولید و ترشح شیر و کنترل عملکرد گنادها در هر دو جنس نر و ماده ایفا می کند.پرولاکتین توسط عوامل هیپوتالاموسی از قبیل هورمون آزاد کننده تیروتروپن(TRH) که بر تولید پرولاکتین نقش تحریکی دارد و دوپامین که به عنوان مهار کننده عمل می کند تنظیم می گردد.
پرولاکتین به واسطه عملکرد فیزیولوژیک خاص خود به طرز پیشرونده ای در حاملگی افزایش یافته و در حوالی هفته 38 بارداری به اوج خود می رسد ،در مادرانی که شیر نمی دهند سه هفته پس از زایمان پرولاکتین به سطح پایه می رسد ولی در مادرانی که به نوزاد خود شیر می دهند در تمامی دوران شیردهی در سطوح بالا باقی می ماند.دارای ریتم شبانه روزی است به طوری که به هنگام خواب سطح پرولاکتین بعد از 60-90 دقیقه شروع به افزایش می کند و 5-4 ساعت بعد به بالاترین مقدار خود می رسد.
افزایش:هیپوتیروئدیسم اولیه،بیماری های کلیوی و هیپوگلیسمی وابسته به انسولین،استرس ،حاملگی،خواب،تحریک نوک پستان و شیردهی.
نکته:از آنجایی که 20% موارد هیپوتیروئیدی دومین علت شایع پرولاکتینمی است لذا اندازه گیری سطح سرمی TSH و T4 در کنار پرولاکتین الزامی خواهد بود.